Νικόλαος Λαβίδας: Διερευνώντας τη διαχρονία των στάσεων απέναντι στη γλωσσική αλλαγή

Στόχος της ανακοίνωσης είναι να εξετάσει τις στάσεις απέναντι στη γλωσσική αλλαγή αξιοποιώντας δεδομένα από το Ιστορικό Ψηφιακό Αρχείο. Θα δοθεί έμφαση στους τίτλους των άρθρων που αποτελούν εργαλεία διαμόρφωσης της κοινής γνώμης και συνήθως συν-διαμορφώνονται με συμμετοχή του αρχισυντάκτη στην τελική απόφαση.

Η έρευνα έχει διττό στόχο: (α) να διερευνήσει τον ρόλο των εφημερίδων στη δημιουργία στάσεων απέναντι στη γλωσσική αλλαγή και κυρίως πώς ο ρόλος αυτός μπορεί να παραμένει σταθερός ή να μεταβάλλεται σε διαφορετικές περιόδους (βλ. παρ. 1 και 2)· (β) να αξιοποιήσει το Ιστορικό Ψηφιακό Αρχείο ως πηγή δεδομένων για τον εντοπισμό και την ανάλυση αλλαγών στην Ελληνική και της σύνδεσής τους με κοινωνικές και ιστορικές εξελίξεις (πβ. Westin 2002, Partington 2010, Moschonas 2014, Androutsopoulos 2017).

Ο μύθος για την αλλαγή. Όταν μύθοι και προκαταλήψεις διαμορφώνουν τις ιδέες σε μια κοινωνία και αποτελούν άξονα της μορφωτικής της πολιτικής, οι εξελίξεις είναι ναρκοθετημένες και το μέλλον αόρατο. (ΤΑ ΝΕΑ, 2.12.1995, σελ. 33)
Μή ρυπαίνετε τή γλώσσα. ΟΙ ΕΣΤΙΕΣ «ΦΘΟΡΑΣ» ΤΗΣ (ΤΑ ΝΕΑ, 3.2.1981, σελ. 5)
Η έρευνα αναδεικνύει την ιδιαιτερότητα της διαμόρφωσης στάσεων απέναντι στη γλωσσική αλλαγή μέσω των εφημερίδων. Η πλειοψηφία των κειμένων στις εφημερίδες που αφορούν τη γλώσσα και τη γλωσσική αλλαγή προέρχονται από γλωσσολόγους και, ευρύτερα, από μελετητές της γλώσσας. Αυτή η διαπίστωση είναι σημαντική σε σχέση με τη διάκριση των γλωσσολογικών έναντι των «παρα-γλωσσολογικών» αντιλήψεων – καθώς και την απουσία σαφών ορίων μεταξύ τους όσον αφορά τη δημόσια έκφραση απόψεων περί της γλώσσας και της γλωσσικής αλλαγής (βλ., για παράδειγμα, Niedzielski & Preston 2000). Η έρευνα αναλύει τη διαχρονία των στάσεων απέναντι στη γλωσσική αλλαγή όπως εκφράζονται στις εφημερίδες: ποιες στάσεις παραμένουν σταθερές, ποιες μεταβάλλονται, ποια θέματα απασχόλησαν τις εφημερίδες για μεγάλο χρονικό διάστημα.